کلیسای چوپان :

تقریباً در 5 کیلومتری غرب جلفا در مسیر جاده جلفا - سد ارس در میان کوه های رسوبی سرخ رنگ قرار گرفته است و طوری در آنجا مکان گزیده که جزء طبیعت لاینفک آنجا درآمده است. این کلیسا در سال 1518 میلادی احداث گردیده و چنانچه از نام آن قابل استنباط است شاید این کلیسا برای چوپانانی که مشغول چرای حیوانات در مراتع آنجا بودند طراحی شده تا آنها برای به عمل آوردن فیوضات خود به روستاهای دره شام مراجعت نکنند. پوسته خارجی کلیسا به وسیله سنگ ساخته شده و دارای یک گنبد کوچکی می باشد که اخیراً مرمت گردیده است. داخل کلیسا خیلی کوچک است و بیش از ده نفر در آن جای نمی گیرد. طاق های آن نیز به مانند کلیساهای دیگر جناغی شکل است.

حمام کردشت :

این حمام یکی از زیباترین حمام های آذربایجان است که با معماری اصیل سنتی در روستای کردشت از توابع جلفا و در کنار رود ارس قرار دارد . این حمام در میان باغ بزرگی ساخته شده ، دارای یک هشتی به صورت هشت ضلعی به ابعاد 3.5 در 3.5 و به ارتفاع 4.3 متر است که یکی از اضلاع ، درب ورودی و یکی دیگر راه ورود به رختکن یا سربینه است .گرما خانه فضایی است که از چهار ستون سنگی هشت بر و دو حوض بزرگ مستطیل شکل و اتاقی با گنبد قیر اندود تشکیل شده است . نور داخل سربینه و گرما خانه به وسیله روزنی که در نوک گنبد قرار دارد تأمین می شود و گویا بر روی آن روزن ها سنگ های مرمر نازک و ظریفی نصب بود که نور آفتاب از آن نفوذ می کرد ، و داخل حمام را به طور یکنواخت روشن می کرده و شستشو کنندگان را از نگاه نامحرمان حفظ می نمود. حمام کردشت بخش های دیگری نیز دارد ، که بسیار دیدنی و قابل مطالعه است ، این حمام در زمان عباس میرزا نائب السلطنة فتحعلی شاه هنگام جنگ دوم ایران و روس ساخته شد ولی شیوه معماری آن شباهت بسیاری به حمام‌های دوره صفوی دارد.

سربینه حمام نیز هشت ضلعی به اضلاع 3.5 متر و ارتفاع 8.5 متر است و گنبد بزرگ آن بر روی جوز ها و هشت ستون سنگی هشت بر، استوار شده است، همه ستون ها دارای سر ستون های سنگی مقرنس هستند که به وسیله ملات سرب مذاب به ستون ها وصل شده اند. گنبد سربینه دارای کاربندهای جالب مزین به آهک بریهای زیبا است، سکوهای رخت کن با طاق ضربی پوشیده و در زیر آن کفش کن هایی تعبیه گردیده است.

قلعه کردشت :

یکی از قلعه های تاریخی آذربایجان در روستای کردشت در ساحل رود ارس بنا شده است ، ولی به لحاظ ارزش و اهمیت نظامی و تاریخی به خصوص دوران حکومت عباس میرزای قاجار نائب السلطنه فتحعلی شاه در آذربایجان بیشتر مورد توجه بوده است.

دشت گردیان :

دشت 1838 هکتاری گردیان واقع در محدوده منطقه آزاد ارس به عنوان یکی از موقعیت های مساعد سرمایه گذاری در این منطقه به شمار می رود. قرارگیری در بین نقاط پست و مرتفع، نزدیکی با هادیشهر و کلانشهر تبریز، استقرار در بین اراضی باغی و کشاورزی، قرارگیری سد گردیان و رودخانه های مجاور در آن منطقه باعث شده تا فضایی ایده آل جهت انجام سرمایه گذاری در زمینه گردشگری ایجاد شود. این دشت شامل باغات مکانیزه زردآلو، بادام، آلبالو و انگور بوده و به عنوان یکی از مراکز عمده تولید میوه در شمالغرب کشور محسوب می شود. شیوه اداره باغات به صورت شرکت تعاونی تولید روستایی بوده و سهامداران آم اهالی و ساکنین این شهرستان می باشند.

کوهستان کیامکی :

پناهگاه حیات وحش کیامکی و منطقه حفاظت شده ارسباران زیستگاه گونه های جانوری همچون آهو ،مارال ،قوچ ،میش ارمنی ،کل و بز ،پلنگ ،خرس قهوه ای و گونه های مختلفی از پرندگان از قبیل سیاه خروس ، کبک، عقاب طلایی ، اردک ، حواصیل ، آلرت و بوتیمار ،قرقاول ، طرلان و بالابان وهمچنین پوشش گیاهی بید ، زرشک ،افرا ، نسترن ، گردو و گیاهان مرتعی و دارویی.

کوه گچی قالاسی :

در جنوب شهر جلفا در دامنه کوه آتشفشانی گئچی قالاسی که در طی اواخر الیگوسن (38 میلیون سال پیش) فوران کرده است. رگه های زیبایی سنگ معدن مرمر سبز بوجود آمده است، داستان تشکیل این ماده معدنی از این قرار است که فورانهای داغ گدازه ای در قبل سنگهای آهکهای اطراف این کوه را همراه با آبهای داغ پخته و در طی زمان بلورهای درشتی از کلسیت (CaCo3) را بنام Onyx ایجاد کرده است. در اصطلاح زمین شناسی به چنین حالتی دگرگونی مجاورتی(Contact Metamorphism ) می گویند. در محل این معدن آب ترش و سرد و گازداری از اعماق زمین بصورت خارج می شود که در مسیر جاری شدن خود لایه های زیبایی از رسوبات آهندار قرمز و لیموئی را ایجاد نموده است. یکی از رسوباتی که در دهانه اغلب چشمه‌های معدنی یافت می‌شود. کربنات کلسیم در دهانه چشمه‌ها را ممکن است بر اثر خروج گاز CO2 حفره‌دار نیز شده‌ باشند، تراورتن می‌نامند. تراورتن به‌دلیل سهولت دسترسی و سادگی برش ، به مقدار زیاد به عنوان سنگ تزئینی بناها استفاده می‌شود. چشمه های تراورتن ساز علاوه بر فواید صنعتی، دارای فواید پزشکی و آب درمانی دارد.

 منطقه آزاد ارس در شمالغرب ایران در نقطه صفر مرزی در مجاورت با کشورهای ارمنستان، آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان استقرار یافته است.

بر اساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ 7/4/1384 به شماره 20708/ت530820 محدوده منطقه آزاد ارس شامل 9700 هکتار از اراضی منطقه می شد که براساس مصوبه جدید این هیات محترم در 14/9/1387 , محدوده این منطقه به 51 هزار هکتار شامل بخشهایی از 2 شهرستان جلفا و کلیبر افزایش یافت .
این محدوده ابلاغی در بخش متصل، محدوده اصلی را از 9700 هکتار به 20500 هکتار افزایش داده است و در 3 بخش منفصل نیز قسمتی از شهرستان کلیبر به وسعت 24 هزار هکتار (موسوم به قلی بیگ لو) و اراضی اطراف سد خدآفرین به وسعت 6100 هکتار و محدوده گمرک نوردوز ( مرز ایران با ارمنستان) به وسعت 240 هکتار جمعاً به وسعت 51000 هکتار کل محدوده منطقه آزاد ارس را تشکیل می دهد.

موقعیت جغرافیایی، حدود و وسعت شهرستان جلفا :

شهرستان جلفا در شمال غربی استان آذربایجان شرقی، بین 45 درجه و 17 دقیقه تا 46 درجه و 31 دقیقه طول شرقی و بین 38 درجه و 39 دقیقه تا 39 درجه و 2 دقیقه عرض شمالی بصورت نوار باریکی در مرز شمالی استان واقع شده و از شمال به رودخانه ارس و جمهوریهای نخجوان و ارمنستان و آذربایجان منتهی می شود . وسعت این شهرستان 31/1670 کیلومتر مربع می باشدکه شهرستان کلیبر حدود شرقی و شهرستانهای مرند و اهر نیز همسایگان جنوبی این شهرستان محسوب می‌شوند. 
بطور متوسط عرض این شهرستان 17 کیلومتر، و طول آن 100 کیلومتر است. شهرجلفا مرکز این شهرستان در 135 کیلومتری شمال غرب تبریز و 65 کیلومتری شمال شهر مرند قرار دارد. از نظر وسعت جلفا از شهرستانهای کوچک استان به شمار می‌رود و با 31/1670 کیلومتر مربع وسعت تنها 4/3 از کل مساحت استان را در پوشش خود داشته که از ایـن نظر در رده دوازدهم قرار دارد. 
بخش مرکزی شهرستان جلفا، دهستانهای شجاع و ارسی را در بر می‌گیرد. شهر جلفا در محدودة جغرافیائی دهستان شجاع و شهر هادی شهر در محدودة جغرافیائی دهستان ارسی واقع شده‌اند . از نظر تقسیمات سیاسی شهرستان جلفا دارای دو بخش با نامهای بخش مرکزی و بخش سیه رود و 5 دهستان با نامهای دیزمار غربی، نوجه مهر، ارسی، داران، شجاع می باشد. براساس آمار سال 1383 تعداد آبادیهای دارای سکنه شهرستان جلفا 73219 آبادی می باشد.                                                منبع:http://arastravel.blogfa.com

رود تاریخی ارس :

 این رود مهم ترین و پرآب ترین رودخانه شمالی آذربایجان شرقی است. رودخانه ارس از کوه بینگول داغ (هزار برکه) واقع در حوالی سرچشمه فرات در ترکیه سرچشمه گرفته و به سوی خاور روان می شود و در نهایت به دریای خزر می ریزد. درازای بخش مرزی این رود 475 کیلومتر و درازای سر تا سری رودخانه حدود 910 کیلومتراست. رود ارس از شهرستان های ماکو، اهر، مرند و گرمی در استان های آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل عبور می کند. ارس یک رود دایمی و رودخانه مرزی ایران و جمهوری آذربایجان و ارمنستان می باشد. ارس از دو شاخه مجزا یکی در ارمنستان و دیگری در ترکیه و سلسله جبال آرارات(آغری) تغذیه می شود که در محل زنگنه واقع در منتهی الیه شمال باختری ایران به هم می رسند. این منطقه، مرز مشترک ایران و جمهوری آذربایجان و ترکیه است. پس از آن رودخانه ارس تا محلی به نام بهرام تپه مرز مشترک سه کشور ایران و آذربایجان و ارمنستان می باشد.حوضه آبریز ارس جلگه پستی در نیمه شمالی استان‌های آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل است و آب و هوای معتدلی نسبت به نیمه جنوبی این استانها دارد بارش فراوان در این منطقه علاوه بر کمک به اعتدال آب و هوا باعث ایجاد رودخانه‌های متعدد با دبی (حجم آب در واحد زمان /Sec M3 ( زیاد شده است. برخی از این رودها سرشاخه‌های متعددی در کشورهای همجوار (ترکیه- آذربایجان- ارمنستان) دارند و در نهایت به دریای خزر راه می‌یابند.

عرض رودخانه ارس در جلفا گاهی تا 200متر و ارتفاع وعمق بستر آن به 2 تا 3 متر می رسد. عریضترین نقطه رودخانه در نزدیکی شهر جلفا میباشد که بیش از 200 متر عرض و بیش از 4 متر عمق دارد که می توان سومین رودخانه ایران از لحاظ قدرت آب تلقی کرد. بستر رودخانه ارس دارای شیب زیادی بوده که آب با سرعت درآن جریان دارد و مثل رودهای دیگر نمی توان بر روی آن قایقرانی کرد ولی اگر قایق موتور دار باشد می توان از آن استفاده نمود.رودخانه ارس که سراسر نوار شمال غربی کشور را سیراب می کند در تمام فصول سال پر آب است اما به دلیل مسائل زیست محیطی و تخم ریزی ماهیها مجوز برای ماهیگیری در ایام خاصی از سال صادر می شود. شهر های جلفا، پلدشت، سیه رود و سواحل حاشیه ای این شهرها بهترین نقاط برای ماهیگیری هستندکه هر ساله در فصل تابستان قلابهای آویزان نشانگر حضور ورزشکاران و گاه خانواده های علاقمند به ماهیگیری است.

منبع:http://arastravel.blogfa.com

اَرَس(در ترکی آذربایجانی:آراز و Araz - در زبان ارمنی:آراکس، Արաքս) نام رودخانه‌ای نسبتاً پرآب و خروشان است که از منطقه آرپا چای در آناتولی ترکیه سرچشمه گرفته، از مرز ترکیهنخجوان جلفا و ارمنستان گذشته و پس از گذر از مرز ایران و جمهوری آذربایجان وارد جمهوری آذربایجان گشته و به رودخانه کورا می‌ریزد.

رودخانه ارس در سال ۱۸۱۳ میلادی در پی عهدنامه ترکمنچای به عنوان مرز ایران و روسیهبرگزیده شد و تمامی مناطق شمال این رود از ایران جدا و به خاک روسیه افزوده شد.

بعدها ایران و اتحاد شوروی با هم سدی در ناحیه پلدشت به نام سد ارس بنا نمودند. در حال حاضر سد خداآفرین و سد قیزقعله‌سی به صورت مشترک با جمهوری آذربایجان بر روی ارس احداث می‌شود.

بر روی ارس تا کنون پنج پل ساخته شده‌است که عبارتنداز: پل آهن جلفا، شوسه جلفا، پل پلدشت در شهرستان ماکو، پل خدا آفرین در قره داغ، پل نوردوز در مرز ارمنستان.

 نام

ریشهٔ واژهٔ فارسی «ارس» و واژه‌های یونانی و ارمنی مربوطه احتمالاً از مادی «اَرَخس» *Araxs است که برگرفته است از نیاایرانی *Raxša- که یعنی «تیزرو»، «آنچه به سرعت جریان دارد».

در سنن ارمنی این رودخانه به نام آراست نوه بزرگ خاندان افسانه‌ای ارمنی هایک گذاشته شده است.این نام بعداً یونانی شده و به Araxes دگرگون شد و برای فرهنگ کورا-ارسی استفاده شد.تمدنی پیش از تاریخ که در دره کورا و ارس شکوفا شده بود.ولی در بسیاری از زمان‌ها این رود ولگا بوده که به نام Araxes نامیده شده به ویژه در تاریخ هرودوت.همچنین این رود در آخرین فصل آننید هشتم اثر ویرجیل به نام خشم در پل ثبت شده است پس از آنکه رومیها با ساختن یک پل بر روی آن توانستند بر دشمن پیروز شوند.برخی بر این باورند که ارس با دو رودخانه پیشون و گیهون که در فصل دوم کتاب مقدس به آن اشاره شده مرتبط است.

جزیره‌های ارس

در بستر رودخانهٔ ارس ۸۰۵ جزیرهٔ کوچک و بزرگ خالی از سکنه وجود دارد که به زبان محلی به آن «شام» می‌گویند. بر پایهٔ قرارداد مرزی، ۴۲۷ جزیره به ایران و ۳۸۲ جزیره به شوروی (و اکنون به جمهوری آذربایجان) تعلق دارند. این جزیره‌ها تنها برای چرای حیوانات پیرامون رودخانه قابل استفاده‌اند.

بیشتر این جزیره‌ها با نام‌های شماره‌گذاری شده نامیده می‌شود و برخی جزیره‌ها نیز دارای نام هستند از جمله: خُرامه، بویدوز، پیرواتلر، قره‌قباح و کثیری. چند جزیرهٔ نام‌برده دارای چراگاه‌های خوبی هستند.

در تعیین مالکیت جزیره‌های ارس میان هیأت‌های مرزبندی ایران و شوروی مقرر شده‌بود تا خط مرزی از میان رود ارس بگذرد و اگر در محلی چند شاخه از رود وجود داشته‌باشد میانهٔ شاخهٔ عمده‌تر خط مرزی شود. در تاریخ ۶ مهرماه ۱۳۳۴ یعنی زمانی که مالکیت جزیرهٔ نزدیک به پاسگاه عباسی تعیین می‌شد بر سر این که شاخهٔ عمدهٔ رود در این محل کدام است میان هیأت شوروی و ایران مشاجره‌ای درگرفت. یکی از افسران ایرانی به نام ستوان یکم نورالله کثیری نقشه‌بردار لشکر تبریز، برای اثبات این که شاخه‌ای که به سود ایران بود عمیق‌تر و بنابرین شاخهٔ عمده‌است با اسب خود بی‌باکانه به آب زد. وی و اسبش در زیر امواج ناپدید شدند ولی یکی از مرزبانان ایرانی به نام صمد مدداقلی توانست افسر ایرانی را نجات دهد. اعضای هیأت روس با دیدن این صحنه، مالکیت ایران بر جزیرهٔ ۱۳۰ در این شاخه از رود را پذیرفتند. جزیرهٔ ۱۳۰ بعداً با تصویب مقامات عالی ایران جزیرهٔ کثیری نام گرفت و به ستوان یکم نورالله کثیری پاداش و نشان افتخار داده‌شد.^[۵] در دوران جنگ سرد، برخی از ایرانیان کمونیست از طریق این رودخانه به اتحاد جماهیر شوروی فرار کردند. همچنین صمد بهرنگی، نویسندهٔ ایرانی کتاب‌های کودکان در این رودخانه غرق شد.

ارس در شعر شاعران فارسی‌گوی

اوحدی مراغه‌ای

هر ساعتم به موج بلایی در افکند

سیلاب ازین دو دیدهٔ همچون ارس مرا

نظامی

ارس را در بیابان جوش باشد

چو در دریا رسد خاموش باشد

حافظ

ای صبا گر بگذری بر ساحل رود ارس

بوسه زن بر خاک آن وادی و مشکین کن نفس

مولانا

شب رحیل چو کردم وداع شروان را

دریغ حاصل من بود و درد حصهٔ من

شدم ز آتش هجران زدم بر آب ارس

ارس بنالید از درد حال و قصهٔ من

به تیزی دم من بود و پری غم من

خروش سینهٔ من داشت جوش غصهٔ من

قاآنی

از خون خصم بوالهوس جاری کند رود ارس

تیغت‌ که‌ اندر یک‌ نفس صد خون به تنها ریخته

ملک‌الشعرای بهار

به یک ماه اگر رفت جیش خزان

ز رود ارس تا لب هیرمند

به یک هفته آمد سپاه بهار

زکوه پلنگان‌ به کوه سهند

دانلود آهنگ جدید و فوق العاده زیبا از علیرضا روزگار با نام ناز داره با دو کیفیت متفاوت

( ترانه : علیرضا روزگار / آهنگ : سعید ساشا / تنظیم : مصطفی روزگار )
( میکس و مسترینگ : محمد کلهر )

 

[ادامه مطلب را در اینجا بخوانید ...]